هفته آخر بارداری زمانی است که میوه ی درونی خانم باردار به ثمر نشسته است و قصد پا به دنیا گذاشتن را دارد که این امر شرایط و مراقبت های خاص خودش را می طلبد

بارداری دوران شیرین و متفاوتی در زندگی هر خانمی است که قصد مادر شدن را دارد ، برای مادر شدن خانم باردار باید مراقبت ها و محافظت های خاصی از خودش و جنین داخل رحمش بکند تا در آینده صاحب فرزند سالمی بشود مخصوصا هفته آخر بارداری از مراقبت های خاصی برخوردار است ، خانم بارداری در هفته آخر بارداری نزدیک مادر شدن است و جنین داخل رحمش همانند میوه ای رسیده قصد افتادن به زمین را دارد بنابراین باید مراقبت های خاصی از خود بکند تا میوه ی رسیده ی درونش به ثمر بنشیند و به سلامت پای به دنیای بیرون بگذارد

نوع زایمان تان را طبیعی می‌خواهید یا سزارین؟

برخی از نکاتی که در هفته آخر بارداری باید رعایت شوند بستگی به نوع زایمان (طبیعی یا سزارین) دارند. برای مثال کسانی که می‌خواهند سزارین شوند بهتر است در هفته آخر فعالیت فیزیکی زیادی نداشته باشند اما اگر قرار است زایمان طبیعی انجام شود باید فعالیت فیزیکی و پیاده‌روی را به روزی سه تا پنج ساعت افزایش داد زیرا فشار روی دهانه رحم و بالا و پایین شدن سر جنین مقداری دهانه رحم را نرم می‌کند و باعث می‌شود زایمان راحت‌تر انجام شود
 کسانی که می‌خواهند سزارین شوند هم بهتر است در هفته آخر پیاده‌روی سبک داشته باشند به این دلیل که احتمال انعقاد خون در پاها طی بارداری شش تا هشت برابر یک فرد عادی می‌شود. در روزهای پایانی بارداری نیز از آنجایی که رحم فشار زیادی روی عروق اندام تحتانی یعنی پاها می‌آورد این احتمال افزایش پیدا می‌کند.
در واقع باید گفت زن بارداری که می‌خواهد سزارین شود لازم نیست تمام مدت استراحت کند بلکه باید فعالیت فیزیکی داشته باشد و پایش را از مچ در تختخواب تکان دهد و خم و راست کند. در واقع این افراد می‌توانند صبح یا عصر نیم ساعت تا ۴۵دقیقه پیاده‌روی سبک داشته باشند. در کل، بارداری یک بیماری نیست و نیازی به استراحت مطلق وجود ندارد بنابراین انجام حرکات نرمشی، ایروبیک سبک‌و استفاده از تردمیل همگی مجاز هستند.

در هفته آخر بارداری مراقب پوست خود باشید!
یک تا دو هفته آخر بارداری سینه های خود را با ویتامین AD یا روغن بادام تلخ یا روغن زیتون چرب کنید زیرا بعد از زایمان برای شیر دادن، ممکن است پوست آن زخم شود.
پس بهتر است پوست آن را به علت ایجاد نشدن زخم و خونریزی پس از شیردهی همیشه چرب نگه دارید و اگر سینه فرورفته دارید هفته آخر نوک آن را با ماساژ یا شیردوش به طرف بیرون بکشید.

هفته آخر بارداری سینه بند شیردهی بخرید
بهترین زمان برای خریدن سینه بند شیردهی هفته های آخر بارداری است که سینه ها به بزرگ ترین سایز در زمان بارداری می رسند.
اما باز هم بهتر است سینه بند را به علت پر شیر شدن سینه ها پس از زایمان یکی دو سایز بزرگ تر بخرید. سینه بند شیردهی باید جنس نخی و با نوار پهن در زیر آن داشته باشد.
خانم های باردار در هفته های آخر بارداری نباید معده خود را زیاد پر کنند و باید غذای سبک تربخورند زیرا به صورت اورژانس سزارین شوند بهتر است معده خالی باشد . استفاده از مواد سردی در هفته پایانی بارداری به دلیل کاهش احتمال زردی نوزاد توصیه می شود.

در هفته آخر بارداری چند بار دوش مناسب است؟
در هفته آخر بارداری ، دوش گرفتن هر روز یا یک روز در میان به زایمان طبیعی کمک می کند و موجب آمادگی برای رفتن به بیمارستان می شود.
در ایران پزشکان معمولا از هفته ۳۷ و ۳۸ بارداری به بعد استفاده از وان آب را توصیه نمی کنند زیرا اگر در این هنگام کیسه آب پاره شود خانم باردار متوجه آن نمی شود.
اما در خارج از کشور خانم های باردار تا آخرین روز هم می توانند از وان و استخر استفاده کنند. درجه آب برای دوش گرفتن و استخر باید ولرم و به اندازه درجه حرارت بدن باشد.

آیا رنگ مو در هفته آخر بارداری مجاز است؟
استفاده از رنگ موهای معمولی و دارای آمونیاک در تمام بارداری ممنوع است اما یک بار رنگ کردن مو در هفته آخرخطرناک نیست و خانم ها می توانند این کار را انجام دهند اما بهتر است حتی در هفته آخر نیز موهای خود را با رنگ های بدون آمونیاک رنگ کنند.

هفته آخر بارداری وسایلتان را آماده کنید!
یک هفته مانده به موعد سزارین و دو سه هفته مانده به موعد زایمان طبیعی، ساک بیمارستان را آماده کنید و تمام وسایل لازم برای مادر و نوزاد را درون آن قرار دهید و مدارک لازم برای بیمارستان از جمله شناسنامه و کارت ملی خود و همسرتان را در دسترس بگذارید تا مدارک و کارت ها فراموش نشوند و برای بستری شدن مشکلی پیش نیاید.
بعد از زایمان به چند نوع اقلام بهداشتی مانند نوار بهداشتی های بزرگ معمولی، بتادین، الکل سفید، گاز استریل، ملحفه و زیرانداز یکبار مصرف و پودر شوینده ضد حساسیت برای لباس های نوزاد نیاز دارید که می توانید از قبل تهیه کنید .
برای برگشت به خانه نیز یک جفت دمپایی و یک پیراهن آزاد بلند بردارید. برای نوزادتان نیز دو دست لباس، پتو، حوله و ساک حمل نوزاد یا کریر بردارید.

حتما روزی ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید
مصرف یک فنجان قهوه یا دو تا سه لیوان چای کم رنگ در روز مشکلی ایجاد نمی کند اما بیشتر از این مقدار سبب افزایش تپش قلب می شود.
مصرف ماء الشعیر نیز باید به اندازه باشد زیرا این نوشیدنی ها به دلیل مقدار انرژی زیاد سبب چاقی می شوند پس بهتر است یک بار در هفته مصرف شود.
همچنین مصرف نوشابه های گازدار، چه لایت و چه زیرو نه تنها در هفته آخر بارداری بلکه در کل این دوران اصلا توصیه نمی شود. خوردن دوغ کم نمک نیز که توسط خود فرد تهیه شود مشکلی ندارد .
شیر نیز نوشیدنی است که باید طی بارداری و هفته آخر دو تا سه لیوان در روز نوشیده شود.

غذای بودار نخورید!
در روزهای آخر و دوران شیردهی از مصرف غذاهای بودار مثل سیر، پیاز و کلم خودداری کنید زیرا طعم غذا ممکن است وارد شیر شود. بنابراین نوزاد ممکن است نوزاد آن را احساس کند و از شیر مادر زده شود.
در دوران بارداری از مصرف خوراکی های یبوست زا خودداری کنید و از سبزیجات استفاده کنید تا اجابت مزاج تان روان باشد .

اگر در هفته آخر بارداری کیسه آب پاره شد…
پاره شدن کیسه آب بدین صورت است که یک آب گرم شفاف به صورت غیرارادی از واژن خارج می شود، خارج شدن این آب از واژن مثل ادرار قابل کنترل نیست.
زمان پارگی کیسه آب برای شکم اول ۱۴ تا ۲۰ ساعت طول می کشد تا زایمان انجام شود، برای شکم دوم این زمان هشت تا ۱۴ ساعت است بنابراین هنگام پاره شدن کیسه آب نیازی به عجله نیست اما باید حتما در ساعات اولیه به بیمارستان مراجعه شود.
در صورت پارگی کیسه آب نترسید زیرا فقط حالت اورژانس برای کسانی اتفاق می افتد که جنین شان به پا قرار گرفته است و اگر کیسه آب به طور ناگهانی پاره شود بندناف از کنار باسن جنین لیز می خورد و پایین می آید، این حالت پرولاپس بندناف نام دارد که بسیار خطرناک است
و خانم باردار باید تا رسیدن به بیمارستان در حالت سجده قرار بگیرد زیرا در این حالت فشار سر یا باسن جنین از روی بندناف برداشته می شود. هنگام پاره شدن کیسه آب در حالت ایستاده یا نشسته قرار بگیرید و دیگر نخوابید.
درجه حرارت بدن خود را با دستگاه های تب گیر الکترونیکی یا جیوه ای اندازه بگیرید به صورتی که آن را زیر زبان یا زیر بغل قرار دهید. درجه حرارت زیر زبان نیز دمای واقعی بدن را نشان می دهد ولی اگر آن را زیر بغل گذاشتید باید یک درجه به نتیجه اضافه کنید .

حرکات ورزشی برای چه کسانی ممنوع است؟
خانم های بارداری که جفت سرراهی دارند، کسانی که احتمال زایمان زودرس دارند و هنوز به هفته آخر نرسیده‌اند، کسانی که به علت لکه‌بینی و احتمال زایمان زودرس یا احتمال آبریزش تحت استراحت مطلق هستند، کسانی که جنین‌شان کوچک است اما آنقدر کوچک نیست که مجبور شویم آن را خارج کنیم (کاهش رشد داخل رحمی جنین)؛ همگی باید استراحت‌شان خیلی بیشتر و پیاده‌روی‌شان خیلی کمتر باشد. درست است که تحرک در روزهای بارداری زایمان را آسان‌تر می‌کند و شرایط بهتری را برای خود مادر ایجاد می‌کند، اما زیان ورزش کردن و پرتحرکی برای این افراد از سودش بیشتر است.

احساس می‌کنید تب دارید؟
برای اندازه‌گیری درجه حرارت بدن حتما از دستگاه‌های تب‌گیر الکترونیکی یا جیوه‌ای استفاده کنید. تب‌گیر را می‌توانید زیر زبان یا زیر بغل قرار دهید. اگر آن را زیر بغل گذاشتید باید یک درجه به نتیجه اضافه کنید. درجه حرارت زیر زبان نیز دمای واقعی بدن را نشان می‌دهد. درجه حرارت بالای ۲/۳۸ معمولا برای ما تب محسوب می‌شود، البته به شرط اینکه آب بدن کافی باشد. اولین علت احساس تب در خانم‌های باردار این است که به اندازه کافی آب نمی‌نوشند. اگر دمای بدن‌تان بالای ۲/۳۸ باشد باید به پزشک مراجعه کنید.

اگر دچار ورم ناگهانی شده‌اید …
در تمام جلسات ویزیت بارداری، وزن اندازه‌گیری می‌شود تا روند افزایش آن بررسی شود بنابراین لازم نیست هر روز در خانه خودتان را وزن کنید اما درصورتی که دچار ورم و افزایش وزن ناگهانی شوید باید به پزشک مراجعه کنید. اندازه‌گیری وزن بهتر است صبح‌ها بعد از دستشویی رفتن و قبل از صبحانه با لباس خانه همیشگی‌تان انجام شود.

کمردرد شدید
برای کاهش کمردرد در روزهای آخر پوشیدن لباس‌‌های راحت و سبک و همچنین استفاده از کفش‌‌هایی با پاشنه سه سانتی‌‌متر (نه کمتر و نه بیشتر) توصیه می‌شود. از طرفی باید از انجام کارهای سنگین پرهیز کنید. بسیاری از خانم‌‌ها در روزهای آخر بارداری دوست دارند اتاق کودک‌شان را بچینند و بالای نردبان و صندلی بروند اما این کارها علاوه بر آنکه باعث تشدید کمردرد دوران بارداری می‌شوند، بسیار هم خطرناک هستند. متاسفانه بعضی خانم‌ها به‌دلیل همین سهل‌‌انگاری‌‌ها در روزهای پایانی بارداری دچار سقط جنین شده‌اند.

به حرکات جنین توجه کنید
در اواخر بارداری حرکات جنین کاهش پیدا می‌کند و بیشتر حرکات در جا خواهد داشت. جنین معمولا بعد از هر وعده غذا باید دو تکان بخورد. در کل روز هم ۹ حرکت باید داشته باشد. این حرکت‌ها بهترین علامت برای سلامت جنین هستند. اگر مادری احساس می‌کند فرزندش از صبح تا ظهر حرکتی نداشته، می‌تواند یک نوشیدنی شیرین بخورد و بعد صبر کند و ببیند تا نیم ساعت دیگر دو تکان می‌خورد یا خیر. اگر تکان نخورد حتما باید برای گرفتن نوار قلب به بیمارستان یا مطب پزشک مراجعه کند.

برای جلوگیری از ابتلا به پبوست..
در روزهای آخر بارداری، حجم رحم و اندازه جنین به حداکثر میزان خود می‌رسد، بنابراین فشار موضعی روی روده‌‌ها افزایش پیدا می‌کند و یبوست یکی از عمده‌ترین مشکلاتی است که خانم‌های باردار در روزهای پایانی با آن مواجه می‌‌شوند؛ به همین دلیل توصیه می‌شود در وعده‌های مختلف از سبزی‌ها و میوه‌‌های تازه و متنوع به میزان زیاد استفاده کنید و به اندازه کافی آب بنوشید تا هم کمتر دچار یبوست شوید و هم فشار به کف لگن‌تان به حداقل برسد.

تغذیه قبل از سزارین چگونه باید باشد؟
اگر قرار است سزارین انجام دهید، روز قبل از زایمان ناهارتان را بخورید و عصرانه حدود ساعت هفت آش یا سوپ یا غذای بسیار سبک میل کنید. سپس تا ۱۲ شب می‌توانید فقط مایعات بنوشید؛ از ۱۲ شب به بعد هم باید کاملا ناشتا باشید زیرا تخلیه معده خانم باردار خیلی کند است. درکل، خانم باردار در روز عمل به‌عنوان یک خانم شکم‌پر درنظر گرفته می‌شود بنابراین هرقدر شکم خالی‌تر باشد احتمال برگشت غذا به داخل ریه هنگام عمل کمتر می‌شود. فقط به خانم‌هایی که مشکل تیروئید دارند و داروی «لووتیروکسین» مصرف می‌کنند توصیه می‌شود صبح روز عمل حدود ساعت چهار یا پنج صبح حتما قرص‌شان را با یک مقدار خیلی کم آب میل کنند زیرا این موضوع از نظر بیهوشی و ثابت بودن وضعیت قلبی در روز عمل اهمیت دارد.

تغذیه قبل از طبیعی چگونه باید باشد؟
زایمان طبیعی معمولا خبر نمی‌کند بنابراین نمی‌توان روز قبل زایمان را دقیق تعیین کرد. توصیه می‌شود اگر در ابتدای دردهای زایمانی هستید یک دوش آب ولرم بگیرید. همچنین از موقعی که دردها شروع می‌شوند دیگر نباید غذاهای جامد میل کنید چون ممکن است احتیاج به اپیدورال داشته باشید و دچار تهوع و برگشت غذا به داخل ریه شوید بنابراین از زمان شروع درد تنها می‌توانید مایعات، سوپ و غذای خیلی سبک بخورید.
بعضی زایمان‌های طبیعی نیز مانند سزارین برنامه‌ریزی شده هستند زیرا گاهی اوقات فرد وارد هفته ۴۰ یا ۴۱ می‌شود اما هنوز دردهایش شروع نشده، بنابراین چنین فردی برای زایمان نیاز به اینداکشن و آمپول فشار دارد. در این مواقع فرد می‌داند که چه روزی قرار است زایمان کند، پس روز قبل باید حدود ساعت هفت و هشت شب غذای سبک مثل سوپ، آش و… بخورد. تا ۱۲ شب هم می‌تواند فقط آب مصرف کند، بعد از ۱۲ هم دیگر نباید چیزی بخورد. طی زایمان هم اگر لازم باشد می‌توان برای فرد سرم قندی- نمکی تجویز کرد تا دچار کمبود نشود.

اگر قندخون‌تان روی مرز است …
قندخون معمولا در هفته ۳۲ و ۳۶ بارداری اندازه‌گیری می‌شود. بعد از آن اگر در حد طبیعی بود دیگر نیازی به اندازه‌گیری نخواهد داشت چراکه دیگر بالا نمی‌رود، فقط ممکن است در هفته آخر کمی بالا برود که آن هم برای جنین مشکل‌ساز نخواهد بود اما اگر فرد دیابتی باشد یا قند خونش در حد مرز باشد پزشک هر ۱۰ روز یک بار قندش را اندازه‌گیری می‌کند.

مراقب فشارخون‌تان باشید!
در دوران بارداری نیازی نیست که هر روز فشارخون‌تان را اندازه بگیرید مگر اینکه چاق یا دیابتی باشید یا سابقه فشارخون بالا و بیماری قلبی در فامیل داشته باشید. در ماه‌های آخر نیز از هفته ۳۶ به بعد هر هفته توسط پزشک ویزیت می‌شوید و فشارتان اندازه‌گیری می‌شود. اگر هم فشارهای حد مرز دارید و در خانه دستگاه فشارخون دارید بهتر است ابتدا ۲۰دقیقه در حالت نشسته و آرام باقی بمانید و بعد برای گرفتن فشار، دست‌تان را در سطح قلب‌تان نگه دارید. ترجیحا از فشارسنج‌هایی استفاده کنید که روی بازو نصب می‌شوند.
فشارخون در بارداری اگر ۱۳ روی هشت باشد، طبیعی تلقی می‌شود اما اگر بیشتر از این مقدار باشد و علائمی همچون سردرد، سرگیجه، درد قسمت فوقانی شکم، کبد یا حتی معده، تاری دید یا دیدن نقاط نورانی جلوی چشم، تهوع، استفراغ، ورم یکدفعه پاها و… با آن همراه باشد باید حتما به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید چون فشارخون بارداری می‌تواند در عرض چند روز یا حتی چند ساعت از یک فشار خیلی عادی به یک فشار خیلی بالا و خطرناک تبدیل شود.  

مهم ترین علائم هفته های آخر بارداری کدامند؟
در هفته آخر باید به بعضی علامت‌ها، دردها و ترشحات بیشتر دقت کنید. بعضی از این علائم طبیعی هستند و بعضی دیگر خطرناک. گروهی از آنها هم نشانه شروع زایمان هستند.

آزمایش مخصوص هفته‌های آخر کدامند؟
در روز زایمان نیز گروه خونی مشخص می‌شود و برای بیمار خون رزرو می‌شود. این آزمایش‌ها به این دلیل در دو تا سه هفته آخر انجام می‌شوند که اگر فرد دچار زایمان زودرس شود، نتیجه آنها را داشته باشیم.

لکه‌بینی و خونریزی دارید؟
درصورت وقوع لکه‌بینی، خونریزی، کاهش حرکات جنین، آبریزش شفاف و کاملا متمایز از ادرار و دردهایی که ۳۰ ثانیه طول بکشند و هر ۱۰ دقیقه یک‌بار تکرار شوند و با یک ساعت استراحت از بین نروند.
حتما باید به پزشک مراجعه کرد چراکه اینها از علائم شروع دردهای زایمانی هستند و در این حالت حتما باید وضعیت دهانه رحم و قلب جنین در بیمارستان بررسی شود. ترشحات از واژن نیز اگر قرمز یا قهوه‌ای باشند نشانه شروع زایمان هستند.

درد زایمان همیشه در شکم نیست!
گاهی اوقات دردهای زایمان در پایین شکم ایجاد نمی‌شوند و ممکن است در بخش‌های بالایی شکم احساس شوند زیرا قله رحم بالاست و تقریبا زیر جناغ سینه قرار دارد. بعضی افراد نیز در ناحیه کمر دچار درد می‌شوند. گاهی نیز درد همراه با حالت تهوع و استفراغ اتفاق می‌افتد. به طور کلی درد زایمان حالت ریتمیک دارد و ممکن است در نواحی غیر از زیر شکم ایجاد شود پس این‌طور فکر نکنید که دچار سنگ کلیه و… شده‌اید؛ در این حالت‌ها حتما باید به بیمارستان مراجعه کنید. 

شب‌ها در کدام حالت بخوابیم؟
از هفته بیستم بارداری به بعد بهتر است بیشتر روی پهلوی چپ بخوابید چون در این حالت، فشار روی ورید برگرداننده خون از پاها به سمت کبد و قلب کمتر می‌شود و خونرسانی به مادر و جنین افزایش پیدا می‌کند اما اگر نتوانستید به چپ بخوابید بهتر است به پهلوی راست بخوابید. اگر هم کمردرد گرفتید یا در خواب بی‌اختیار به پشت خوابیدید برای مدت کوتاه ایرادی ندارد اما همان‌گونه که ذکر شد بهترین حالت خوابیدن به پهلوی چپ است.