سونوگرافی بخشی منظم از مراقبت های پزشکی قبل از تولد برای اکثر زنان باردار است و همچنین اولین نگاه های اجمالی از کودک در حال رشد خود را به والدین ارائه می دهد. اگرچه این عکس ها یادگاری خوبی هستند، اکثر زنان به اسکن بسیار کمی نیاز دارند و دستوالعمل های پزشکی به صورت قاطعانه بیان می کنند که سونوگرافی در دوران “بارداری” باید تنها زمانی انجام شود که نشانه های پزشکی معتبری وجود داشته باشد.

سونوگرافی برای هر بارداری استاندارد است زیرا روشی موثر برای پزشکان برای نظارت بر سلامت جنین در حال رشد و مادر آینده است. به طور کلی، یک بارداری سالم باید شامل ۲ سونوگرافی باشد؛ یکی در سه ماهه اول و دیگری در اواسط سه ماهه دوم.

با این حال، هر بارداری متفاوت است و ممکن است بر اساس عواملی مانند سن، وزن و سابقه پزشکی به سونوگرافی های بیشتری نیاز داشته باشید.

سونوگرافی دو بعدی ایمن ترین روش رادیولوژیکی است که به زنان باردار ارائه می شود، اما مانند همه‌ٔ موارد، باید در حد اعتدال استفاده شود.

خانم های “باردار” می دانند که امواج سونوگرافی، رادیوگرافی و… برای «جنین» و سلامت بدن او و مادر بسیار مضر است. اما گاهی لازم است تا از طریق «سونوگرافی» پزشک مقدار و نحوه ی رشد جنین، احتمال وجود نواقص یا بیماری، یا وجود اختلال در سیستم بدنی مادر را بررسی نماید و یا از سلامت کامل هر دوی آن ها اطمینان کسب نماید به همین منظور انجام «سونوگرافی» به تعدادی محدود میشود که ضمن دادن اطمینان از سلامت و رشد جنین خطری نیز برای او نداشته باشد در اینجا قصد داریم تعداد دفعات مجاز سونوگرافی در «دوران بارداری» را بررسی کنیم.

●یکی از پزشکان در این باره می گوید:

سونوگرافی های افراطی به سلامت جنین لطمه می زند برای یک خانم باردار، هیچ چیزیلذت بخش تراز دیدن و شنیدن صدای قلب جنینی که در رحم اش در حال رشد است، نیست. خیلی از مادران باردار دوست دارند در فواصل کوتاه، عکس جنین خود را بر صفحه مانیتور ببینند و از سلامت او مطمئن شوند….

حتی گاهی این امر به سرگرمی تجملاتی تبدیل می شود و خانم های باردار هر ماه با مراجعه به پزشک می خواهند عکسی از فرزندشان تهیه کنند و آن را قبل از آغاز عکس های نوزادی در آلبوم بگذارند و تاریخ بزنند تا در آینده فرزندشان بتواند عکس های دوران جنینی خود را هم ببیند.

با این همه، باید گفت گرچه با پیشرفت علم، سونوگرافی این امکان را ایجاد کرده که پزشک بتواند جنین را دیده و از سلامت او آگاهی کسب کند، اما انجام غیر ضروری و بیش از حد آن نیز می تواند مشکلاتی برای جنین پیش آورد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تعداد دفعات لازم سونوگرافی در دوران بارداری و مضرات انجام بیش از حد آن گفتگویی با دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان و زایمان، انجام داده ایم.

▪ تعداد دفعات مجاز سونوگرافی در بارداری

یک بارداری سالم معمولاً به دو مرتبه سونوگرافی نیاز دارد : یکی در حدود هفته ۱۱ تا ۱۴ و دیگری در حدود هفته ۱۸ تا ۲۰.

▪ در هر سونوگرافی چه مسایلی بررسی می شود؟

ـ این بستگی به سن جنین دارد. در سونوگرافی که در ابتدای بارداری انجام می شود پزشک می خواهد مطمئن شود بارداری در داخل رحم اتفاق افتاده یا خارج از رحم است. در هفته ۱۲ جنین بسیار شبیه به نوزاد است و پزشک، اندام های متفاوتی مانند پشت گردن، بینی، معده، مثانه، شکل و فرم سر و متقارن بودن اعضا را چک می کند.

در این هفته به وضوح صدای قلب جنین شنیده می شود. آنچه برای پزشک بیش از هر چیز دیگری مهم است اندازه گیری قد جنین از نوک سر تا پایین باسن است تا بتواند سن دقیق بارداری را اعلام کند.

نکته بعدی اندازه گیری عرض گردن است که اگر بالاتر یا مساوی با ۳ میلی لیتر باشد، پزشک آزمایش آمنیوسنتز (نمونه برداری از پرزهای جنینی شناور درون مایع آمنیون) تجویز می کند تا احتمال وجود هرگونه آنرمالی کروموزمی شناخته شود. در هفته بیست و دوم بارداری جنین از بالا تا پایین چک می شود. آنچه بیش از هر چیز دیگری مورد توجه پزشک است، مشاهده اندام های داخلی به ویژه قلب و سر است.

پزشک همچنین میزان رشد جنین و کیفیت تبادلات بین مادر و جنین به کمک بند ناف و جفت و مایع آمنیونی را هم چک می کند. در این هفته آنچه بر صفحه مانیتور مشخص می شود، جنینی است که مدام حرکت می کند و تمام اندام های او شکل گرفته است. همچنین زمان ایده آلی برای فهم این موضوع است که جنین شما دختر است یا پسر. در هفته ۳۲ بارداری بررسی اندام های مغزی اهمیت زیادی پیدا می کند و اینکه رشد جنین در حد طبیعی است یا خیر. در واقع در این هفته جنین شما بزرگ شده و جای کمتری برای حرکت دارد. به همین دلیل آنچه شما در صفحه مانیتور مشاهده می کنید، چندان قابل تشخیص از هم نیست چون اندام های جنین در هم جمع شده است.

▪ در چه شرایطی بیش از این ۴ مرتبه سونوگرافی تجویز می شود؟

ـ در صورتی که مشکلی در سونوگرافی دیده شود یا خانم باردار مبتلا به فشار خون یا دیابت یا بیماری های دیگر باشد یا احتمال کوچک بودن جنین داده شود یا بارداری چندقلو باشد، لازم است تعداد سونوگرافی ها بیشتر شود.

▪ در این شرایط معمولا در کدام هفته ها تعداد سونوگرافی ها بیشتر می شود؟

ـ معمولا در سنین بالاتر بارداری و نزدیک به پایان بارداری (بین ۲۸ تا ۳۶ هفتگی) احتمال تکرار سونوگرافی به فاصله ۲ تا ۳ هفته بسیار زیاد است.

▪ آیا انجام بیش از حد سونوگرافی هم می تواند مضر باشد؟

ـ بله؛ نباید این را فراموش کرد که سونوگرافی به هر حال از جنس امواج است و می تواند جنین را گرم کند و در صورتی که به دلایلی پزشک تعداد سونوگرافی بیشتری تجویز کند، انجام سونوگرافی دوبعدی بلااشکال است اما به ویژه سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی که در آن از چند جهت به جنین اشعه تابانده می شود، می تواند سبب بالا رفتن درجه حرارت جنین شود و در سنین پایین بارداری انجام آن اصلا توصیه نمی شود؛ چون سبب داغ شدن قلب جنین خواهد شد. سونوگرافی نوعی تکنولوژی است که فقط در شرایط لازم باید مورد استفاده قرار بگیرد.

سونوگرافی چیست ؟

سونوگرافی یا التراسوند با ارسال و تشخیص امواج صوتی کار می کند. یک متخصص زنان و زایمان یا تکنسین سونوگرافی از دستگاهی به نام مبدل برای ارسال امواج صوتی از طریق پوست به داخل رحم استفاده می کند. امواج صوتی از روی جنین منعکس می شود تا تصویری از کودک در رحم ایجاد کند.

در حالی که گرفتن عکس سونوگرافی برای بسیاری از والدین نقطه عطف اولیه محسوب می شود، هدف اصلی سونوگرافی یادگاری نیست. پزشکان از این زمان برای بررسی رشد کودک، تشخیص هرگونه ناهنجاری ژنتیکی و بررسی رحم، جفت و مایع آمنیوتیک استفاده می کنند.

به طور کلی، انجام سونوگرافی در دوران بارداری بی خطر است، اما از نظر تعداد برنامه ریزی برای انجام سونوگرافی، مهم است که با پزشک خود صحبت کنید تا دلایل پزشکی واضحی در مورد اینکه چرا به سونوگرافی نیاز است، مشخص کنید.

اگر بارداری سالمی داشته باشید، معمولاً فقط به دو سونوگرافی نیاز دارید، اولین مورد معمولاً برای اواخر سه ماهه اول، در حدود ۱۱ تا ۱۴ هفته برنامه ریزی شده است. اگر بارداری عارضه عمده ای نداشته باشد، سونوگرافی دوم در حدود هفته ۱۸ تا ۲۰ انجام می شود.

از سونوگرافی سه ماهه اول بارداری چه انتظاری داریم ؟

بسیاری از زنان اولین سونوگرافی خود را بین هفته های ۱۱ تا ۱۴ بارداری تجربه می کنند. با این معاینه، که به عنوان سونوگرافی نیز شناخته می شود، پزشک سن حاملگی را ارزیابی می کند و هرگونه ناهنجاری اصلی را در مراحل اولیه رد یا شناسایی می کند.

در طول سونوگرافی اولیه، می توانید از پزشک انتظار داشته باشید که :

• بارداری را تایید کنید : این کار با بررسی ضربان قلب جنین انجام می شود.
• تعیین تاریخ زایمان : با اندازه گیری جنین، پزشکان می توانند سن حاملگی را تایید کنند یا اینکه چقدر در طول بارداری است و تاریخ زایمان تخمینی را تعیین کنند.
• تشخیص تعداد نوزادان : اگر بیش از یک جنین وجود داشته باشد، پزشک باید بتواند آن را ببیند.
• بارداری خارج از رحم را بررسی کنید : پزشک می تواند ارزیابی کند که آیا بارداری در جایی که باید در حال پیشرفت است یا خیر. حاملگی خارج از رحمی زمانی است که یک تخمک بارور شده در خارج از رحم می چسبد.
• غربالگری دستورات ژنتیکی : این معاینه معمولاً شامل غربالگری شفافیت گردن است که برای رد سندرم داون و نقایص فیزیکی قلب مانند بیماری مادرزادی قلب استفاده می شود.

از سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری چه انتظاری داریم ؟

سونوگرافی دوم حدود هفته ۱۸ تا ۲۰ انجام می شود. همچنین به عنوان اسکن آناتومی شناخته می شود، سونوگرافی سه ماهه دوم برای بررسی رشد اندام های حیاتی نوزاد و موقعیت جفت انجام می شود. و بله، برای کسانی از شما که مشتاق شروع به برنامه ریزی یا انتخاب نام هستند، می توانید تصویر برداری را از نوزاد را انجام دهید.

در طول سونوگرافی دوم، می توانید از پزشک انتظار داشته باشید که :

• آناتومی جنین را بررسی کنید : در این مرحله، پزشک می تواند هرگونه ناهنجاری را در ساختارهایی مانند ستون فقرات، قلب، کلیه ها، مغز، صورت و اندام ها تشخیص دهد.
• جنسیت بیولوژیکی را بررسی کنید : اگر نمی خواهید جنسیت بیولوژیکی نوزاد را بدانید، حتماً از قبل به پزشک خود اطلاع دهید.

ممکن است سونوگرافی های اضافی مورد نیاز باشد

در حالی که دو سونوگرافی استاندارد به عنوان روتین در نظر گرفته می شود، دلایل زیادی وجود دارد که چرا یک والدین ممکن است به موارد بیشتری نیاز داشته باشند.

برخی بیماران ممکن است اولین سونوگرافی خود را قبل از هفته ۱۱ انجام دهند. شروع حاملگی داخل رحمی در حدود هفته ششم قابل مشاهده است، بنابراین سونوگرافی که هر زمان بعد از شش هفته انجام می شود، به طور کلی برای تعیین فاصله بیمار قابل اعتماد است. اگر سونوگرافی زود هنگام انجام دهید، برای ارزیابی درست رشد به سونوگرافی در دوره هفته ۱۱ تا ۱۴ نیاز خواهید داشت.

اگر هرگونه ناهنجاری یا عارضه ای در طول هر یک از سونوگرافی های معمول، مانند موقعیت جفت، شناسایی شود، ممکن است موارد بیشتری نیاز داشته باشید.

همچنین اگر کودک شما در معرض خطر نقایص مادرزادی باشد یا اضافه وزن زیاد داشته باشید، ممکن است به سونوگرافی های اضافی نیاز داشته باشید.

موارد زیر می تواند خطر ابتلا کودک شما به عوارض مختلف را افزایش دهد :

• اگر در دوران بارداری سیگار می کشید یا مشروبات الکلی می نوشید، یا سابقه خانوادگی نقایص مادرزادی دارید، می تواند خطر نقایص مادرزادی را در کودک شما افزایش دهد.
• اگر مبتلا به آسم، افزایش وزن ناکافی در دوران بارداری یا فشار خون بالا هستید، می تواند خطر کمبود وزن کودک شما را افزایش دهد.
• اگر در دوران بارداری اضافه وزن دارید یا به دیابت بارداری مبتلا می شوید، می تواند خطر اضافه وزن نوزاد را در زمان زایمان افزایش دهد.

در جمعیت های پر خطر، معمولاً به دلیل وزن، سن یا مشکلات پزشکی ممکن است سونوگرافی هفتگی در ماه آخر بارداری توصیه شود. برای این بیماران، از این سونوگرافی های سریع برای ارزیابی مایع آمنیوتیک و حرکت جنین استفاده می شود تا اطمینان حاصل شود که همه چیز با بارداری خوب است.

با تشکر از اینکه ما را تا پایان این مقاله همراهی کردید، خوشحال می شویم که دیدگاه های خود را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.