روند اصلی «استخوان سازی» از هفته ی ششم دوران جنینی آغاز می شود، در مراحل شکل گیری جنین ابتدا غضروف ها تشکیل می شوند و در هفته ی دهم استخوان ها جایگزین غضروف ها می شوند. درماه دوم جنین رشد بسیار بالایی دارد و تغییرات به سرعت رخ می دهد. اهمیت تغذیه و تاثیر آن در نحوه ی استخوان سازی و چگونگی رشد آن برای جنین بر کسی پوشیده نیست. با مصرف انواع مواد مغذی، کلسیم ها، روی، ویتامین ها به خصوص ویتامین K توسط مادر در «دوران بارداری» خصوصا در ماه دوم، می توان تا حدود زیادی به سلامت استخوانی کودک چه در زمان بارداری و تولد و چه هنگام رشد کودک و بزرگسالی او کمک کرد.

دانستن مواردی که این مهم را تحقق بخشد اولین مرحله ی سلامت مادر و کودک در روند مناسب استخوان سازی جنین می باشد.

در دوران زندگی یک فرد ، ابتدا استخوان سازی بر تخریب استخوان برتری دارد (دوره جنینی). در اواسط عمر ، استخوان سازی و تخریب متعادل است در اواخر عمر ، تخریب بر استخوان سازی برتری دارد.

بطور کلی استخوان سازی بر دو نوع است: استخوان سازی اولیه یا جنینی و استخوان ‌سازی ثانویه یا پس از تولد.

«استخوان‌ سازی اولیه یا جنینی» بر حسب نوع استخوانها بر دو نوع است. استخوان سازی غشایی و استخوان سازی درون غضروفی.

استخوان سازی درون غشایی در استخوانهای پهن رخ می‌دهد. به این طریق که مزانشیم تکثیر می‌یابد و پر از رگهای خونی می‌شود سپس به استئوبلاست تمایز می‌یابد. استئوبلاست با ساختن ماده زمینه‌ای و تبدیل شدن به استئوسیت ، استخوان را می‌سازد. استخوان سازی درون غضروف در استخوانهای دراز رخ می دهد. ابتدا مزانشیم غضروف را می سازد، سپس غضروف به استخوان تبدیل می شود یعنی پری کندریوم اطراف غضروف به ضریع مبدل می‌گردد. رگهای خونی از ضریع به درون غضروف نفوذ کرده کندروسیتها را تخریب می‌کنند. همراه رگهای خونی ، استئوکلاست و استئوبلاست وارد می‌شود. استئوکلاستها پسماندها را می‌بلعند و حجره‌هایی ایجاد می‌کنند. استئوبلاستها ماده زمینه‌ای یا تیغه‌ها را می‌سازند و به استئوسیت تبدیل می‌شوند.

استخوان سازی در استخوانهای دراز در دو مرحله جنینی و پس از تولد رخ می‌دهد در حالی که در استخوانهای پهن ، در دوران جنینی استخوان سازی کامل می‌شود تا کنون دلایل آغاز «استخوان سازی» روشن نشده است ولی مسلم است که شرایط طبیعی و لازم برای استخوان سازی وجود مقدار معین کلسیم و فسفر در خون ، پرتوهای خورشیدی ، ویتامینهای A ، D و C ، کلسیم، هورمونهای جنسی مونث و مذکر ، پاراتورمون و تیروکسین است.

باید زنان باردار برای اطمینان از رشد استخوانی مناسب در کودکانشان به میزان کافی از منابع غذایی حاوی عنصر روی استفاده کنند. کمبود مادرزادی عنصر روی در بدن، تقریبا در کشورهای در حال توسعه امری متداول است.به‌گفته‌ محققان، استفاده از روش آلتراساوند (Ultrasound) می‌تواند نشان دهد که افزایش سطح روی در بدن زنان چگونه موجب بهبود رشد جنینی شود.

پژوهش‌ مورد نظر بر روی ۲۴۲ زن باردار در پرو که کمبود روی در آن امر شایعی است صورت گرفته است که ‌از این زنان خواسته شد که در آغاز بارداری به طور تصادفی مکمل‌های ویتامینی حاوی یا فاقد عنصر روی را انتخاب و مصرف کنند.

در جنین‌هایی که مادرانشان “روی” مصرف کرده‌اند، «رشد استخوانی» به ویژه در استخوان لگن بیشتر و مطلوب‌تر است. به همین ترتیب تاثیر مکمل‌های روی بر رشد استخوان ران با بالا رفتن مدت بارداری افزایش می‌یابد. آن چه در این آزمایش‌ها منحصر به فرد است این است که می‌توان با استفاده از فناوری “آلتراساوند” این قبیل تاثیرات را بر روی رشد جنین انسان مشخص کرد.

عوامل موثر بر رشد استخوان سازی در دوران جنینی 

این عوامل به دو گروه تقسیم می شوند:
عوامل خارجی
غذا به ویژه مواد غذایی کلسیم دار و فسفردار مثل شیر ، پنیر ، میوه های خشک و تازه ، سبزی ها مانند چغندر ،هویج ، کلم ، اسفناج و غذاهای فسفردار مثل گوشت، تخم مرغ و غلات باید در رژیم غذایی قرار داده شوند .
همچنین ویتامین های آ ، ث ، د در رشد استخوان مؤثرند . ویتامین ” د ” سبب جذب کلسیم در روده می شود و کمبود آن بیماری راشیتیسم را به دنبال خواهد داشت.این ویتامین در شیر ،کره ، پنیر،تخم مرغ و روغن ماهی وجود داشته و همچنین بر اثر تابش خورشید بر روی ارگوسترول پوست در بدن انسان تولید می گردد. وظیفه اصلی ویتامین ها فوق کاربرد درست کلسیم و فسفر به وسیله بدن می باشد.
عوامل داخلی
ترشح بعضی از هورمون ها مانند تیروکسین و سوماترتروپ و ترشح غده تیموس در رشد استخوان مؤثر است و هرگونه اختلال در ترشح این هورمون ها سبب کوتاه ماندن استخوان و غیر طبیعی بودن قد خواهد شد به همین دلیل است که بدن باید مقدار مناسب هورمون های مسئول فعالیت بافت استخوانی را فراهم کند . پاراتورمن نیز مقدار کلسیم خون را ثابت نگه داشته و در تثبیت کلسیم و فسفر در بافت استخوانی نقش مهمی را ایفا می کند.

یافته های یک تحقیق جدید نشان می دهند که مادران باردار نیازمند دریافت میزان روی کافی هستند تا از اپتیمم رشد استخوان در جنین درحال رشد شان اطمینان یابند.
برای زنانی که اهل کشورهای دچار فقر روی هستند ، مصرف مکمل های روی می تواند این مشکل را برطرف کند.
طبق اظهار نظر دکتر لورا کالفیلد و همکارانش از دانشگاه جان هاپکینز نقص روی مادرزادی در کشورهای در حال توسعه نسبتا رایج است ، اما پیامدهای آن بر روی رشد جنین تایید نمی شود.
این گروه تحقیقاتی با استفاده ازروش اولترا سوند بررسی کردند که آیا افزایش سطوح روی در زنان دچار کاهش این عنصر می تواند رشد جنین را بهبود بخشد.
مطالعه فوق برروی ۲۴۲ زن باردار از کشور پرو که کمبود روی در أن شایع است صورت گرفت.
در این بر رسی زنانی که در اواهل دوران بارداری قرارداشتند برای دریافت مکمل های ویتامینی با یا بدون روی انتخاب شدند جنین های مادرانی که روی دریافت کرده بودند در قسمت استخوان ران ، رشد بسیار بهتری را نسبت به جنین دیگر مادران نشان دادند.
تاثیر اضافه کردن روی بر رشد استخوان ران با افزایش زمان بارداری ، افزایش یافت.
دکتر کالفیلد در گفتگوئی با Reuters Health اظهار داشت که آنچه در این بر رسی منحصر بفرد است استفاده از تکنولوژی اولتراسوند در تشخیص چنین تاثیراتی در جنین انسان است ، و در ادامه افزود که طبق نتایج این تحقیق ، سطوح عنصر روی که از مادر به جنین منتقل می شود بر رشد استخوان در دوران جنینی موثراست.